Een inleiding in het menselijk algoritme – Wim van der Loo

Beschrijving

Taalfilosofie

Bestaat er een systematiek in taal en schrift, zoals in deze taal en in dit schrift, anders dan logisch-wiskundige systematiek?

Het antwoord op die vraag is bevestigend: ja, zo een systeem bestaat; het blijkt een systeem dat zichzelf in zichzelf beschrijft.
De lezer wordt aan de hand van dat systeem meegenomen in een analyse van zichzelf en de wetenschap.

Een deel uit de inleiding uit het boek Een inleiding in het menselijk algoritme.

Het ideaal van Leibniz

In 1666 schrijft de dan negentienjarige Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) zijn Dissertatio de Arte Combinatoria [Vertoog over de kunst van het combineren]. Dit geschrift bevat een idee dat hem zijn hele leven bezig zal houden. Geïnspireerd door de vooruitgang in de wiskunde en in de wetenschappen als chemie, fysica en astronomie begint hij aan een project om al het menselijke denken in kaart te brengen en vervolgens in een algemeen systeem in te passen. Dit systeem diende de vorm te hebben van een kunsttaal waarin ieder teken voor een gedachte of concept staat en waarin deze tekens vervolgens met formele middelen gemanipuleerd kunnen worden. Leibniz noemde dit systeem een universele characteristiek (characteristica universalis) of ook wel filosofische taal (lingua philosophica). Een dergelijke taal meldde Leibniz enthousiast, zou ons in staat stellen ‘de waarheid van iedere bewering op elk gebied van het menselijk onderzoek te bepalen door eenvoudig rekenwerk’.

Het idee van een formele kunsttaal was niet nieuw. Leibniz idee van een universele combinatoriek was mede geïnspireerd door een briljant voorstel van de excentrieke Catalaanse dichter, mysticus en filosoof, Raymundus Lullus (1232-1316).